Κυριακή 17 Ιουλίου 2011

ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ

Μαυρομμάτι .Μορφολογική ταυτότητα των κτηρίων του χωριού μας
[ιδιομορφίες και ιδιοτροπίες ]

Σε κάθε μέρος της Ελλάδας και σε κάθε τόπο ειδικά στα χωριά μας ,βλέπουμε στο κτίσιμο των σπιτιών αλλά και των δημοσίων κτηρίων μια διαφορετικότητα ,μία κατά κάποιον τρόπο προσωπική ταυτότητα των κτηρίων ανάλογα που είναι κτισμένα , σε ποια δηλαδή περιοχή . Αυτές τις ιδιομορφίες στο κτίσιμο των σπιτιών και των διαφόρων κτηρίων τις συναντάμε κυρίως στα χωριά και ελάχιστα ακόμα στις αστικές περιοχές . Εάν βρεθούμε π.χ. στα χωριά της Ηπείρου, της Αργιθέας ,και γενικά στα ορεινά μέρη της Ελλάδας θα συναντήσουμε σπίτια ,εκκλησίες ,και δημοτικά κτήρια κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου με πέτρα από τα θεμέλια μέχρι και την σκεπή τους. Γιατί αυτοί οι κάτοικοι κατασκεύαζαν τα σπίτια τους μόνο με αυτό το υλικό; Εύκολη απάντηση και κατανοητή. Δίπλα στα σημεία που επρόκειτο να κατασκευάσουν τα κάθε είδους οικοδομήματα υπήρχε άφθονη και δωρεάν η πρώτη και η τελευταία ύλη οικοδομής δηλαδή η πέτρα . Δεν χρειάζονταν να μεταφέρουν από αλλού απολύτως τίποτα. Ούτε ξυλεία ,ούτε τσιμέντα ,ούτε πέτρες .Όλα ήταν στα πόδια τους . Αυτός ο τρόπος κτισίματος για τις ορεινές περιοχές έρχεται από πολύ μακριά, από την αρχαιότητα ακόμα . Έτσι σήμερα μιλάμε για μία τεχνοτροπία στο κτίσιμο ιδιαίτερη και τοπικιστική . Μιλάμε για τα σπίτια του Μετσόβου ,του Συράκου , της Αργιθέας , του Πηλίου, της Μακεδονίας , της πεδινής Θεσσαλίας , των νησιών μας, της Μάνης κ.λ.π. Σήμερα μερικοί κατέχοντες και μάλιστα ιδιαίτερα αξιώματα στο όνομα του εκσυγχρονισμού και του καινούργιου δεν διστάζουν να προβούν σε διαγραφή αυτών των ιδιαιτεροτήτων . Στο χωριό μας όλοι το γνωρίζουμε ότι τα σπίτια και οι Εκκλησίες μας ήταν και είναι κτισμένα τα θεμέλια με πέτρες [ξερολιθιά τα αρχαία χρόνια, και μετά με κολυμπιτό . Δηλαδή τσιμέντο που μέσα το γεμίζαμε με πέτρες από το ποτάμι] τους τοίχους με πλιθιά και όποιος πλούσιος είχε λεφτά κατασκεύαζε το σπίτι του με πέτρα . Τα σπίτια που είναι κατασκευασμένα με πέτρα στο χωριό μας στην κυριολεξία μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Οι δε σκεπές γίνονταν πάντα με κεραμίδια και ποτέ με πλάκες . Φαντάζεστε αν όχι όλες αλλά τις περισσότερες σκεπές των σπιτιών μας με πλάκες; Γιατί τώρα εμείς οι καμπίσιοι τα κατασκευάζαμε τα σπίτια και τις Εκκλησίες μας με αυτά τα υλικά ; Μήπως γιατί όπως ειπώθηκε σε μένα προσωπικά ήμασταν ανίκανοι να κατασκευάσουμε τις σκεπές των σπιτιών μας με πέτρες ; Η απάντηση και εδώ είναι εύκολη. Γιατί αυτά τα υλικά είχαμε αυτά χρησιμοποιούσαμε. Εμείς ειδικά εδώ στο Μαυρομμάτι ήμασταν πρωτοπόροι στην παραγωγή πλιθιών ,τούβλων στη συνέχεια , και κεραμιδιών ,με πολλές βιοτεχνίες αυτού του κλάδου. Μέχρι το 1978-80 λειτουργούσαν πάνω από 8 τέτοιες βιοτεχνίες στο χωριό μας με τεράστια έσοδα για τους κατοίκους του αλλά και για τους κατοίκους των γύρω χωριών όπως το Μουζάκι ,Ραψίστα [ Γόμφοι] ,Γελάνθη, Μαγουλίτσα ,κ.λ.π. Γιατί να κουβαλάμε πέτρες και πλάκες από την Αργιθέα ή το Πήλιο; Αν το κάναμε αυτό θα ήμασταν βλάκες . Το δε εσωτερικό των σπιτιών μας ειδικά τα κατώγια ,τα πατώματα ,αλλά και τους τοίχους τους αλείφαμε με λάσπη ανακατεμένη με βουνιά από αγελάδες όπως και σε όλα τα χωριά του Θεσσαλικού κάμπου. Αυτή η τεχνογνωσία υπήρχε στη Θεσσαλία αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας εδώ και χιλιάδες χρόνια την οποία τεχνογνωσία έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη ανακαλύπτοντας χαμένους οικισμούς .Αναδεικνύοντας συγχρόνως την συνέχεια αυτής της τεχνογνωσίας μέχρι και τις μέρες μας . Η εφαρμογή αυτής της τεχνογνωσίας πρόσφερε τέλεια μόνωση και απολύμανση και όχι γιατί θέλαμε να ζούμε μέσα στις βουνές και στις λάσπες όπως νομίζουν μερικοί . Θα μπορούσα να επεκταθώ στη χρήση της βουνιάς και σαν καύσιμη ύλη αλλά θεωρώ ότι στους ντόπιους Μαυρομματιανούς και στους καμπίσιους Θεσσαλούς είναι ευρέως γνωστή. Πριν από λίγες μέρες έπεσε στην αντίληψή μου να γίνονται διάφορες εργασίες αποκατάστασης της στέγης στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων του Μαυρομματίου και πως για χάρη του εκσυγχρονισμού όπως προανέφερα και του καινούργιου, η Εκκλησιαστική επιτροπή του χωριού μας αποφάσισε πάντα με τη σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Μητροπόλεώς μας όπως με ενημέρωσε και ο εφημέριος του χωριού μας Πατέρας Νικόλαος Δήμος να αλλάξει την σκεπή των Αγίων Αναργύρων του χωριού μας . Μέχρις εδώ Άγια . Η σκεπή είχε προβλήματα και έπρεπε να αντικατασταθεί. Με τι υλικά όμως; Με κεραμίδια Βυζαντινού τύπου όπως ήταν όταν κατασκευάστηκε; Όχι φίλοι συγχωριανοί . Εδώ είπαμε να βάλουμε κάτι το καινούργιο, το νέο, να κτυπά στο μάτι του περαστικού. Να βγάζει μάτι δηλαδή. Και η ιδιαιτερότητα ; Η ταυτότητα των κτηρίων μας; Το τοπικό; Το παλαιό; Το καμπίσιο Θεσσαλικό; Το Μαυρομματιανό; Τι λέτε ωρέ συγχωριανοί !! Και τι ήξεραν οι παππούδες μας από αυτά . Εδώ έχουμε κάτι το νέο ,κάτι το καινούργιο, κάτι το φερτό από την ιστορική οροσειρά της Πίνδου , από τα ιστορικά Άγραφα στο χωριό μας. Με την παράδοση και την κουλτούρα του Μαυρομματίου θα ασχολούμαστε τώρα; Πλάκα έχετε .Εδώ έχουμε πέτρα !! Πάνω πέτρα ,κάτω πέτρα ,παντού πέτρα .Αντί για τις βουνές που κολλούσαμε παλιά στους τοίχους των σπιτιών μας για την αποξήρανσή της τώρα κολλάμε παντού πλάκες . Ξαφνικά γίναμε Μέτσοβο ,Συράκο ,Καλαρίτες ,Ζαγοροχώρια . Και σαν χτυπά ο ήλιος ο καμπίσιος και η ριμάδα η πέτρα ρουφάει την καυτή του ενέργεια με βουλιμία τότε φωτιά στα μπατζάκια των προσκυνητών . Λιώνουν ακόμα και οι σόλες απ΄τα συνθετικά μας παπούτσια ‘Όμως να γυρίσουμε πάλι πίσω στις βουνές ,τα πλιθιά και τα κεραμίδια ; Επιτέλους θα έχουν και οι Άγιοι Ανάργυροι του χωριού μας μια στέρεα πλάκα πάνω απ’το κεφάλι τους όπως τόσες και τόσες άλλες εκκλησίες στην Αργιθέα .Έτσι λοιπόν η Εκκλησιαστική επιτροπή πάντα με τη σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Μητροπόλεώς μας αποφάσισε να σκεπάσει την εκκλησία με πλάκες . Να δώσουμε βρε αδελφέ εν Χριστό και κανά ευρώ στους Βορειοηπειρώτες μαστόρους της πέτρας. Ήμαρτον !!


Ένας ακόμα απ’ τους πολλούς Αγανακτισμένους εδώ και χρόνια όμως, κάτοικος του Μαυρομματίου

Δημήτριος Θ. Γιώτης